1932-2019
Jans Brands en zijn verzameling
Gedurende 65 jaar verzamelde Jans Brands héél veel boeken en objecten, zo ontstond een uitzonderlijke collectie. Jans zag als kind het bijzondere van alledaagse dingen en wat anderen weg zouden gooien bewaarde hij. Op rommelmarkten kocht hij boeken en voorwerpen die hij interessant vond en op veilingen wist hij unieke en kostbare objecten te verwerven. Zo groeide de verzameling in omvang, onderwerpen en waarde. Jans zijn adagium is altijd geweest “waarom zou je iets weggooien, dan zie je het later nooit weer“. En in de boerderij was toch ruimte genoeg.
Na zijn werkzame leven als administrateur ging Jans op 55 jarige leeftijd met pensioen. Vanaf dat moment was hij altijd op veilingen en bij antiquariaten te vinden. Zijn verzameling groeide zodanig in waarde en werd zo omvangrijk dat de boerderij eigenlijk te klein werd. Zeker als je ook bezoekers wilt ontvangen. Nadat de provincie het cultuurhistorisch belang van Jans’ collectie erkende, begon in 2010 de verbouw van de boerderij en werd deze uitgebreid met een vleugel voorzien van een bibliotheek en bezoekersfaciliteiten. Op 17 november 2011 opende Museum Collectie Brands voor het eerst zijn deuren.
Museum Collectie Brands brengt een mengeling van verwondering en vermaak. We laten uiterst zeldzame dingen zien, maar ook vreemde en grappige dingen.
Het bijzondere van de collectie wordt mede bepaald door de unieke stukken die een bovenregionale waarde hebben.
Foto waarop Jans Brands (links in de rode trui) zijn boerderij en zijn waardevolle collectie overdraagt aan de stichting.
De boerderij
Jans Brands is op 3 november 1932 geboren in de boerderij aan de Herenstreek nummer 11 in Nieuw-Dordrecht. Dat wil zeggen in de boerderij die er toen stond. De boerderij is gebouwd in 1850, met stenen van de steenbakkerij die er tegenover stond. Eigenaar van de boerderij was de Drentsche Veen- en Middenkanaal Maatschappij, gevestigd te Dordrecht. Deze maatschappij had zich voorgenomen om een kanaal dwars door Drenthe te graven. Zij stuitten echter op grote hoogteverschillen en een dikke keileemlaag, waardoor een deel van het kanaal er nooit kwam. Op deze moeilijk te ontginnen plek, stonden ze veenarbeiders en boeren toe een nederzetting te laten bouwen, Herendord (nu Herenstreek). Dit was omstreeks 1855. Dwars op de Herendord ontstond een tweede nederzetting, Boerendord (nu Vastenow). Samen zouden zij later het dorp Nieuw-Dordrecht gaan vormen.
In de boerderij was ook een postkantoor gevestigd, maar de voorouders van Jans waren voornamelijk kleine keuterboeren, zoals zo veel mensen indertijd. De grootvader van Jans heeft de boerderij in 1916 gekocht van de familie Ax, na het vanaf 1902 gehuurd te hebben. Jans was enig kind en woonde er samen met zijn ouders, Geert Brands en Aafje Jantina Brands-Middelveen. Ook zijn grootouders woonden in de boerderij.
In de nacht van 23 op 24 augustus 1943, tijdens de Tweede Wereldoorlog dus, ging de oude boerderij verloren toen een RAF Lancaster aan de Herenstreek neerstortte. Het vliegtuig was boven het veenkoloniale land rond Emmen neergeschoten door een Duits jachttoestel. In een wanhoopsdaad liet de bemanning de bommen die ze nog aan boord had vallen. Deze kwamen in de omgeving van Emmen en ook in Nieuw-Dordrecht terecht. Uiteindelijk stortte de bommenwerper neer op een woning aan de Herenstreek en richtte daar en in de rest van het dorp grote verwoestingen aan. Ook de woonboerderij van de familie Brands raakte zwaar beschadigd. Jans was toen 10 jaar. Er is een noodwoning gebouwd met materiaal van de boerderij dat nog bruikbaar was. In 1947 werd een nieuwe boerderij gebouwd.
Tegenwoordig is de inrichting van het woonhuis in de boerderij nog helemaal intact. Dat wil zeggen, precies zoals deze eruit zag toen Jans in 2011 de deur achter zich dichttrok. Nou ja, exact hetzelfde kunnen we niet zeggen. Om het woonhuis voor bezoekers begaanbaar te maken, hebben vrijwilligers stapels papieren en dozen met spullen weg moeten halen.
Op 28 juni 2019 overleed Jans Brands
op 86 jarige leeftijd.
Filmpjes: Jans vertelt
In de filmpjes geeft Jans Brands informatie over verschillende onderwerpen die voorkomen in zijn collectie. Klik op een onderwerp en een YouTube video opent.